Indhold 1. Biologiens univers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Liv på jorden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.Liv og livsbetingelser . . . . . . . . . . . . . . . 11 Livskrav . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Næring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Fugtighed – H2O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Surhedsgrad – pH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Temperatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Ilt – O2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Lys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Enzymer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 3. Mikrobiologiens verden . . . . . . . . . . . . 21 De mindste o rganismer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Mikroskoper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Bakterier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Karakteristiske celle- og vækstformer hos bakterier . . . . . 25 Bakteriernes formering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Sporedannelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Langt de fleste bakterier er uskadelige . . . . . . . . . . . . . . 27 Ensilering – konservering ved hjælp af mikroorganismer og regulerede livsbetingelser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Mycoplasmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Svampe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Gærsvampe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Sygdomme forårsaget af svampe . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Skimmelsvampe er flercellede svampe . . . . . . . . . . . . . . . 32 Svampenes rolle i naturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Svampegifte i fodermidler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Protozoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Protozoer i drøvtyggervommen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Protozoer hos fisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Alger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Alger i vandmiljøet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Lav – en dobbelt organisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Virus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Opbygning af virus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Virus som smittekilde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Plantevirus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Dyrevirus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Behandling af en virusinfektion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Bakterievirus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Prioner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Overførsel – smitteveje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 4.Dyrenes liv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Cellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Cellekernen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Mitokondrier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Ribosomer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Endoplasmatisk reticulum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Golgiapparat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Lysosomer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Cellemembran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Celleslim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Væv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Led . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Sener . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Bindevæv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Knoglevæv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Epithelvæv (overfladevæv) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Nervevæv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Muskelvæv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Fordøjelsk analen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Enmavede pattedyrs f ordøjelseskanal . . . . . . . . . . . . . . . 50 Fordøjelseskanalen hos drøvtyggere . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Fordøjelseskanalen hos fugle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Fordøjelseskanalen hos kødædere . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Fordøjelsen hos gnavere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Fordøjelseskanalen hos krybdyr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Fordøjelseskanalen hos laksefisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Næringsstoffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Kulhydrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Fedt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Proteiner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Vitaminer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Mineraler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Vandopløselige og ikke-vandopløselige fibre . . . . . . . . . . 61 Proteinsyntese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Omsætning af nærings stoffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Enmavede pattedyrs omsætning af næringsstoffer . . . . . 63 Drøvtyggeres omsætning af næringsstoffer . . . . . . . . . . . 63 Organer og kredsløb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Lever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Nyrer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Lunger og hjerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Kroppens kredsløb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Blodkredsløbet hos fisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Immunsystemet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Smitteveje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Inkubationstid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Beskyttelse mod patogener og andre skadelige stoffer . . 71 Antistoffer og råmælk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Byg din egen flipbook
Cookiepolitik